arsan 13 شهریور, 1402معماری ایرانی، یکی از کهن ترین هنر هاست و با رونق معماری سنتی از دوران باستان گواه آن هستیم؛ هلدینگ ساختمانی سپنتا در این مقاله درباره معماری سنتی ایران و اصول معماری ایرانی و آشنایی با عناصر آن اطلاعاتی را ارائه خواهد کرد که دانستن آنها برای علاقه مندان و مهندسین معمار خالی از لطف نیست، با ما همراه باش
معماری ایرانی – تاریخچه معماری ایرانی
معماری ایرانی در طی تاریخ خود همیشه همراه با اصالت طرح و سادگی توام با پیاده سازی اصول معماری ایرانی بوده و فراز و نشیب بسیاری را طی کرده است، اما همواره با طبیعت دارای کنش و واکنش مسالمت آمیزی بوده و متناسب با نیازهای هر دوره دستاوردهای مثبتی در ارتباط با طبیعت داشته است؛ معماری سنتی ایران در تمامی گستره و شهرها به ویژه روستاها و آثار قدیمی و باستانی همچون کتاب زنده، اما فرسوده‌ای از تاریخ معماری ایرانی است
خوب است بدانید سیر تکاملی معماری ایرانی ریشه در حوادث تاریخی و همچنین طبیعت اقلیمی ما دارد، فرهنگ‌های فاتحین و مغلوبین که به ایران وارد شد نیز سهم بسزایی در فرهنگ معماری این مرز و بوم داشته و انعکاس زیبایی از آداب و رسوم، مراسم مذهبی، روحیه و اخلاقیات، اندیشه و عقیده نسل‌ها در معماری ایرانی وجود دارد.
معماری ایران – معماری سنتی ایران
قدمت معماری سنتی ایران به حدود هزاره هفتم پیش از میلاد بازمی گردد و طی گذشت سالهای متمادی دست خوش تغییرات بسیار زیادی شده تا اینکه به شکل کنونی رشد پیدا کرده است، معماری سنتی ایران، تجلی نمادین جهانی ابدی و ازلی است؛ در معماری سنتی برخی ویژگی ها توسط معماران و سازندگان، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد به عنوان مثال تعهد به حفظ پیوند با سبک های پیشین معماری ساختمان، استفاده مجدد از مصالح یا طراحی خانه‌ها و ساختمان هایی که با طرح ساختمان‌ها در منطقه سازگار و یکپارچه است.
رعایت این موارد باعث شده است تا حس یکپارچگی و پیوستگی خاصی با گذشته برقرار شود و حس خوب و خوشایند ظاهر سنتی حفظ و حس وحدت برای ساکنان محله فراهم شود که این خود امر مهمی است؛ در سبک معماری سنتی ایران، توجه بیشتر درباره‌ی مصالح کاربردی در ساختمان و چگونگی عملکرد آن هاست. سبک سنتی روشی است که زمان گذشته را دربر گرفته وهمچنان به سوی جلو با موفقیت پیش میرود.
ویژگی های معماری سنتی ایرانی، که آن را از سایر هنرهای دیگر متمایز می کند این است که به شیوه اصولی ساخته می شود و درساخت ان از محاسبات دقیق و کاربردی قبل از ساخت و به هنگام طراحی، اهمیت ویژه در رعایت اصولی فنی و حرفه ای درکار، ساخت ایوان ها و ستون های مقاوم ، عطف به درون و رواق هایی بسیار زیبا استفاده شده است.
سازه تخت جمشید به عنوان یکی از بارزترین نمونه های باشکوه معماری ایرانی است. این بنای شگفت انگیز و با عظمت با زیبایی چشم نواز خود تمامی عناصر معماری ایرانی را در نهاد خود جای داده است و جلوه زیبایی را از تکرار ستون ها، شبستان ها، ایوان ها و نقوش برجسته با تکیه بر اصول معماری ایرانی و اصالت این مرزو بوم از خود به یادگار گذاشته است.
تزئینات در معماری ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و می توان ادعا کرد جزء جدایی ناپذیری از معماری ایرانی است در آجرکاری، کاشی کاری، گچبری و آینه کاری ، شاهد تزئیناتی چشم نواز هستیم که فضای معماری سنتی ایران را آکنده از زیبایی معنوی می سازد و این خود زیبایی ظاهری را با خود همگام می سازد.
برخی از ویژگی های معماری سنتی ایران
- توجه به ظرایف و ویژگیهای هنر معماری ایرانی در ساخت بناها و نمای بناهای ایرانی همچون خانه ها، حمام ها ،مساجد و امام زاده ها و حرم ها
- برون گرایی ،معماری عطف به درون در عین بیرونی بودن
- توجه کامل به قرینگی ستون ها، اتاقها و نمای کلی در ساختمان و برجسته کاریهای زیبا در نمای آنها
- بهره گیری از نقوش اصیل ایرانی در آرایش معماریها
- معماری بومی و سنتی ایرانی برای سازگاری یافتن با شرایط اقلیمی متفاوت است و نوآوری و خلاقیت های فراوانی را نیز به کار می گیرد. قنات‌ها، بادگیرها، یخچال‌ها و مخازن های زیرزمینی آب نمونه هایی از معماری پایدار سنتی ایرانی است.
- انسان شناسی
- مینیمالیسم
- معماری با نور ،نور طبیعی به عنوان عامل کلیدی در درک بصری در جهان معماری سنتی ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است، مفاهیمی همچون سلسله مراتب، مرکزیت، تعادل و وحدت از جنبه‌های کاربردی معماری با نور است و نور استعاره‌ای از آسمان، خورشید، بهشت و حقیقت در این سبک است.
نقش عناصر معماری سنتی ایران
معماری سنتی در ایران مبتنی بر نیازهای محلی، مصالح بومی، متریال نمای ساختمان و سنت های محلی شکل می‌گیرد، معماری سنتی بر اساس گذر زمان تکامل و رشدمی کند. بافت محیطی، فرهنگی، فن آوری و تاریخی در معماری سنتی ایران نقش حیاتی دارد؛ ساختمان‌های سنتی در برگیرنده‌ی ویژگیهای هوشمند طراحی هستند که در خلال فرایند تاریخی و تطبیق آن با شرایط اقلیمی و عملکردهای اجتماعی رشد کرده و پر و بال گرفته است
.
تکنیک ساخت و ساز سبک معماری سنتی ایران بر اساس خلاقیت و دسترسی به مصالح ساختمان شکل گرفته و این سبک در ایران عموما از دیوارهای گلی با اندود گچ و سازه هایی از چوب ساخته شده است که نمای ساختمان را ساده و دلنشین تر می کند، در نهاد ایرانیان همیشه حس ارامش و آسایش در بنا های نقش گرفته از معماری سنتی وجود داشته و معماری سنتی در واقع طرفداران زیادی دارد.
اصول معماری ایرانی
در هر دوره از دوره های معماری، اصول معماری ایرانی با سبک و شکل و ظاهر متفاوت بکار رفته است، معماری ایرانی از نظر تنوع پهنه وسیعی را در بر می گیرد و در واقع یک هنر مقدس به شما میرود و دارای چند اصل است که هر کدام از این اصول معماری ایرانی ریشه در باورهای مردم دارد.
- معماری درون گرایی: باور و اعتقاد به زندگی شخصی و حرمت آن اصل معماری درون گرایی را ایجاد کرد، داشتن اندرونی و بیرونی در سازه ها این اصل را تائید می کند .در واقع اندرونی قسمتی است که مربوط به خانواده است و بیگانگان در آن راه نداشتند بیرونی مخصوص میهمانان و افراد بیگانه طراحی می شد و کاملا جدا از قسمت اندرونی بود.
- پرهیز از بیهودگی: پرهیز از اصراف ، پرهیز از کار بیهوده انجام دادن و تنها ایجاد قسمت های اصلی و ضروری یکی منزل در نهاد معماری ایران دیده می شود که به همین اصل معروف است.
- مردم واری :یکی دیگر از اصول معماری ایران مردم واری است که به معنای رعایت تناسب بین اجزای ساختمان و بدن انسان است که به این اصل معروف شده است.
- خود بسندگی: معماران ایرانی مصالح خود را از نزدیک ترین مکان ها جمع می کنند ، چه در شهر و چه در روستا ار مصالح اطراف خود استفاده می کردند و نزدیک ترین مکان را برای تامین مصالح ساختمانی انتخاب می کردند .مزیت خود بسندگی این است که هنگام بازسازی ساختمان و بنا تمام مصالح در دسترس بود، یکی از شگفتی های این اصل معماری ایرانی ایجاد سقف های گنبدی شکل است که ریشه در خودبسندگی معماری ایرانی دارد. از انجایی که چوب و خشت در همه جا در دسترس نبود اما آجر و خشت به سادگی در دسترس بود ، هنر خود بسندگی در معماری ایرانی خودش را نمایان کرد.
- نیارش: دانش ایستایی و فن ساختمان و مصالح شناسی و توجه معماران ایرانی به اصل نیارش قابل ستایش است، جالب است بدانید در معماری ایرانی به اندازه هایی برای پوشش دهانه ها و جزرها رسیده بودند که همه بر پایه نیارش حاصل شده بود.
برخی از شگفت‌انگیزترین های معماری ایران
معماری در ایران سبک‌های متنوعی را تجربه کرده است ،سبک هایی همچون پارسی، پیش پارسی، مادی، پارتی و معماری‌های خاص دوره‌های هخامنشیان، سلوکیان و ساسانیان که این موارد برخی از شیوه‌ها و سبک‌های متنوع معماری پیش از ظهور اسلام در ایران بودند. پس از اسلام نیز سبک‌های همانند خراسانی، رازی، اصفهانی و آذری که بخش مهمی از معماری ایران را شامل می شود ، می توان نام برد.
تخت جمشید
یکی از بناهایی که از شگفتی های جهان است تخت جمشید است ، از عظیم ترین بناهایی است که در شناسنامه معماری ایران جایگاه ویژه ای دارد.در حدود 120 سال طول کشید تا تخت جمشید توسط هنر معماران و هنرمندان ایرانی کامل و به عنوان نمایش عظمت و شکوه فرمانروایی پادشاهان هخامنشی به دنیا معرفی شود. ساخت تخت جمشید 25 قرن پیش در زمان حکومت داریوش آغاز شد و سالها روی خلق این بنا زمان گذاشته شد و توسط جانشینان داریوش کامل شد.
ستون‌های این بنا با وجود گذشت سالهای متمادی و پشت سر گذاشتن حوادث بسیار ، هنوز پا برجا مانده است. این ستون‌ها برخلاف آن چه که به نظر می‌رسد یکپارچه نیستند و به صورت تکه تکه روی هم سوار شده‌اند. در محل اتصال این تکه‌ها سرب مذاب ریخته شده که سازه را در مقابل هر تکان و لرزه‌ای مقاوم و پا بر جا نگه می‌دارد، از فلزهای گرانبها برای تزیین نقوش، استفاده شده است. ظرافت بکار رفته در معماری تخت جمشید، رنگ‌آمیزی و تعدد پلکان از موارد شگفت انگیز معماری تخت جمشید است.
مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان
زیبایی شگفت انگیزی از معماری ایران را می توان در مسجد شیخ لطف الله اصفهان دید که این بنا از معروف‌ترین مساجد دنیا از نظر معماری به شمار میرود، این مسجد بین سالهای 1602 تا 1619 و به دستور شاه عباس صفوی بنا شد.
مجموعه‌ای بی نقص از هنرهای متنوع تجسمی است. سبک معماری آن به شیوه اصفهانی است و در کاشی‌کاری‌های معرق داخل و بیرون گنبد از خط ثلث، استفاده شده است. محراب این مسجد به دلیل کاشی‌کاری‌های معرق و مقرنس‌های ظریف آن ، از شاهکارهای بی‌نظیر معماری ایران به شمار میرود.
چهلستون شاهکار معماری دوره صفوی
معماری کاخ چهلستون ، در واقع ، ترکیبی از هنر معماری چینی و ایرانی و فرنگی است. ستون‌های این عمارت که نام کاخ از آنها گرفته شده از جنس چوب چنار و کاج ساخته است. انعکاس تصویر 20 ستون در آب حوض جلوی استخر باعث شده نام این عمارت را چهلستون بگذارند.
تالار مرکزی کاخ چهلستون، اختصاص به ميهمانان خارجی و شخصیت‌های کشورهای ديگر داشت، حاوی نقاشی‌های شگفت انگیزی است که به صورتی زیبا و خلاقانه وقايع تاريخی دوره‌های مختلف را بيان می‌کنند. اين سالن باشکوه بر گنبدی منقوش استوار است، با طرح‌های طلايی و شفاف، از شاهکارهای هنری معماری ایران محسوب می‌شوند.
باغ ارم شیراز
از زیباترین بنا ها در معماری‌های ایرانی به شمار می رود. بنای اولیه عمارت باغ ارم توسط یکی از معماران معروف آن دوره ساخته شد.عمارت اصلی در زمان سلطنت ناصر الدین شاه قاجار توسط حسین‌علی‌خان نصیرالملک پی‌ریزی و بعد از ان، خواهرزاده او ابوالقاسم‌خان نصیرالملک عمارت نیمه‌کاره باغ را تکمیل کرد. این عمارت به سبک زمان قاجاریه و با استفاده از سبک معماری زندیه ساخته شده است.
این بنا سه طبقه دارد ،برای استراحت در روزهای تابستان ساخته شده است و در قسمت جلویی ستون‌های طبقه دوم و سوم نیز کاشی‌های هفت رنگ بسیار زیبایی، استفاده شده و نقاشی، حجاری، کاشی‌کاری و گچ‌بری‌های به کار رفته در این عمارت از شاهکارهای معماری است.
پیاده سازی سبک معماری ایرانی در رامسر
معماری ایران با بیش از ۶۰۰۰ سال تاریخ پیوسته، اعتبار خاصی در جهان دارد ،به طوری که یکی از معروف ترین سبک های معماری جهان به شمار می رود، هنر معماری ایران بخصوص، هنر معماری سنتی ایران، ارتباط عمیقی با مسائل گوناگون، به ویژه علل مذهبی، هنری ، همگام با طبیعت توسعه و تکامل یافته است، جهت کسب اطلاعات بیشتر، استفاده از خدمات مشاوره رایگان و سفارش طراحی معماری با هلدینگ آرسان در رامسر با ما در ارتباط باشید.